شش دلیل بر رد نظر تحمیلی رایج در افکار وهّابیان و شیعیان و سنّیان بر دو آیه مبارکه 44 و 64 نحل در قرآن

مقدّمه: عموم قریب به اتفاق مسلمانان ، وجود روایت های پیامبر ص یا اهل بیت یا ائمه ای صالح را برای فهمیدن آیات دال قرآن واجب و لازم میپندارند درحالی که کلام انسانی  هر چه باشد و از هر که باشد در جمع فصاحت و بلاغتش نسبت به قرآن پست است زیرا خدای ترسیم شده توسط قرآن ناتوان نیست و در همه حال کلامش برتر از کلمات انسانیست.

مستند متفق همه مسلمانان:

1- وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ إِلاَّ رِجَالاً نُّوحِی إِلَیْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ﴿43﴾ بِالْبَیِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ ﴿44﴾ نحل
  _________________________________________________________

2-  وَمَا أَنزَلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ إِلاَّ لِتُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِی اخْتَلَفُواْ فِیهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ ﴿64﴾ نحل

دلایل ردّی:
هر کدام از این دلالیل مستقل هستند یعنی به تنهایی میتوانند مفسّر نبودن پیامبر برای آیات دال قرآن (ترجمه غلطی که از "لتبیّن" ارائه میدهند ) را اثبات کند.
 پس مخالف نظر یک مسلمان مستقل قرآنی ((submitter باید در رویارویی با هر کدام حداقل یک دلیل مخالف بیاورد که مغالطه نباشد تا به مطلوب خود برسد و حتّی اگر به زعم خود توانست پنج دلیل این مقاله را رد کند و تنها یک نشانه از شش نشانه را در پیشگاه فطرت و عقل سلیم خود مقبول یافت می بایست نظر پیشین خود را کنار بگذارد وگرنه در پیشگاه خدای خود مسئول است.

دلیل اوّل بر رد

-          دقت در بررسی موارد به کار رفته ریشه "ب ی ن " درباره قرآن

قرآن خود مفسر خود است و همگان  با اختلاف مراتبمان در علم همه مستفسر این ثقل اکبریم .همه به قرآن نیاز دارند نه برعکس در محل بحث که بررسی ریشه " ب ی ن " است قرآن چهار مقام در این زمینه دارد. و ما را به آن میرساند که دلالتش محال است ظنّی باشد ، نه تنها قطعی الدلاله است که اقطع الدلاله است پس شاهکار خداست و خود خدا نیز نمیتواند کلمه ای برتر از جایگاه کلماتش در قرآن بیاورد چه رسد به کلام بشر!!!

1- بیّن و مبیّن است.      لَقَدْ أَنزَلْنَا آیَاتٍ مُّبَیِّنَاتٍ وَاللَّهُ یَهْدِی مَن یَشَاء إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ ﴿46﴾  و همچنین   لَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَیْکُمْ آیَاتٍ مُّبَیِّنَاتٍ وَمَثَلًا مِّنَ الَّذِینَ خَلَوْا مِن قَبْلِکُمْ وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِینَ ﴿34﴾   همچنین  وَإِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آیَاتُنَا بَیِّنَاتٍ تَعْرِفُ فِی وُجُوهِ الَّذِینَ کَفَرُوا الْمُنکَرَ یَکَادُونَ یَسْطُونَ بِالَّذِینَ یَتْلُونَ عَلَیْهِمْ آیَاتِنَا قُلْ أَفَأُنَبِّئُکُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِکُمُ النَّارُ وَعَدَهَا اللَّهُ الَّذِینَ کَفَرُوا وَبِئْسَ الْمَصِیرُ ﴿72﴾  ,...

2- مبین است.     یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءکُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَأَنزَلْنَا إِلَیْکُمْ نُورًا مُّبِینًا ﴿174﴾  

3- تبیان است.    وَیَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیدًا عَلَیْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِکَ شَهِیدًا عَلَى هَؤُلاء وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِّکُلِّ شَیْءٍ   وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِینَ ﴿89﴾

4- بیان است.     هَذَا بَیَانٌ لِّلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِّلْمُتَّقِینَ ﴿138﴾

و هر کدام از این مقامات مفاهیم جداگانه ای دارند. و اگر حداقل قرآن در دسته اول آیات که آوردم  بیّن است پس نیازی به مبّین غیر خود را برای خود  ندارد.

دلیل دوّم بر رد
- برخورد بچه گانه تعددی با استدلال ( کی تعداد بیشتری  دلیل داره او پیروزه!!!)

اگر به ظاهر نگری هم پناه ببریم و فرض کنیم آیاتی که قرآن را اقطع الدلاله دانسته و از آن آیات، تنها آیاتی که چهار مقام قرآن در این زمینه را در بردارد.{بیان، تبیان، مبین، مبیّن} با آیاتی که به زعم شما معلّم بودن و مبیّن بودن (مفسّر) استقلالی پیامبر برای تمام قرآن را در بر دارد در تنافی و تناقض است.
تعداد آیات چهار مقام قرآن چندین برابر آیاتی است که به زعم شما معلّم بودن و مبیّن بودن استقلالی پیامبر برای تمام قرآن را در بر دارد، پس عقل ظاهر بین هم حکم به مطلبی میکند که خدای فرضا تناقض گو! بیشتر بر آن وضوح قرآن تاکیید و تکرار ما فوق داشته است . تا به زعم شما نعوذ بالله بر اجمال و ظنی الدلاله بودنش باشد. مثلا اگر فرد تانقض گویی 50 بار بگوید من بیسواد هستم و 2 بار بگوید من دانشمند هستم و هیچ نشانه ای بر بی سوادی و از دانشمندان بودن  او در دست نباشد عقل حکم میکند که آنچه بر آن چندین برابر تکیه میکند ارجح باشد.
علاوه بر این مدعا  صفات قرآن  از جمله : نور، بلاغ، ملتحد، غیر ذی عوج ، اقوم ، قیّم ، حبل الله، بصائر،هدی و الفرقان، موعظه ، یسّرنا،  ثقیل، ذکر  و غیره  آیات بسیاری هستند که اگر ظاهرگرایان هم به آنها پناه برده باشند نباید دلالت قرآن را گمانی و وابسته به سخن پیامبر در زمان زنده بودن او بدانند چه رسد به  روایت از آن سخنان  که پس از مرگ پیامبر ابتلائاتی بسیار دارد و بدون صاف کردن و جرح و تعدیل هایش و دست آخر سنجیدن و عرضه اش بر قرآن تازه اگر موافق و مخالف دلالی قرآن نباشد و بتوان از آن سنّت خاتم النبیین را استفاده کرد قابل استفاده دائمی است.

دلیل سوّم بر رد

-          اثبات شیء نفی ما عدی نمیکند.
 فرضا  با شما هم عقیده شویم در این صورت اگر هم پیامبر چنین وظیفه ای داشته است مبیّن بودن پیامبر دلیلی بر مبیّن نبودن قرآن توسط خودش نیست. و از این دو آیه نهایتا بر می آید که پیامبر در زمان زنده بودنش چنین وظیفه ای را در جامعه خود ایفا کرده است و قرآنی انسانی و ناطق بوده است همین و همین و در این حال قرآن براساس آیه " ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا بَیَانَهُ " و یا آیه " نحْنُ أَعْلَمُ بِمَا یَقُولُونَ وَمَا أَنتَ عَلَیْهِم بِجَبَّارٍ فَذَکِّرْ بِالْقُرْآنِ مَن یَخَافُ وَعِیدِ" مفسر و مکفی از خود بوده و خواهد بود

دلیل چهارّم بر رد

-          در مقام عمل
اگر باز فرضا این را در تئوری بپذیرم در عمل رد خواهد  زیرا عرضه قرآن بر روایات درعمل ممکن نیست و چیزی که در عمل غلط باشد تئوریش قطعا غلط است.

بحثی تئوری است وانگهی مگر چه تعداد روایت غیر متناقض تفسیری داریم؟!      ≅  50%  روایت ها شاءن نزولی هستند.

پس تفسیر امکان عملی ندارد زیرا از ≅ 6000  آیه قرآن تنها درباره  ≅ 1000 آیه روایت دردست داریم. و این مشکل به عدم اصالت روایت به عنوان منبع  در اسلام برمیگردد و نه فهم پیامبر وائمه اهل بیت رسالت ص در ضمن اینکه میگویند روایات عدل قرآن هستند این چه عدلی است که برای حدود 5000 آیه دیگر هیچ روایتی دردست نداریم؟!

دلیل پنجم بر رد

-          اگر منظور تمامی قرآن باشد.
 برداشت مطابق با واقع معنی از "تبیین" این خواهد بود که انزال ذکر اشاره به «وحی» دارد و تبیین آن بمعنی رساندن پیام وحی و جاری شدن آن به زبان پیامبر برای مردم باشد. پس "تُبَیِّنَ" را باید به "آشکار کردن" در مقابل "پنهان کردن" ترجمه کرد. در این صورت معنای آیه آشکار کردن آیات نازل شده بر پیامبر برای مردم اعم از کافر و مسلمان و اهل کتاب می‌شود. برای رسیدن به درکی همگون از این فعل می‌توان به کاربردهای دیگر ریشه "بین" در قرآن نگاهی انداخت:

1.      آیه ۱۹ سوره نساء^[۱۹]از عبارت "فَاحِشَةٍ مُّبَیِّنَةٍ" برای اشاره به زشتکاری آشکار استفاده می‌کند.

2.      آیه ۱۸۷ سوره آل عمران^[۲۰]می‌فرماید: "وَإِذْ أَخَذَ اللَّـهُ مِیثَاقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ لَتُبَیِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَکْتُمُونَهُ ..." که ترجمه می‌شود: و هنگامی را که خداوند از کسانی که به آنان کتاب داده شده، پیمان گرفت که حتماً باید آن را برای مردم آشکار نمایید و پنهانش مکنید.

3.      آیه ۱۵ سوره مائده^[۲۱]می‌فرماید: " یَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءَکُمْ رَ‌سُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمْ کَثِیرً‌ا مِّمَّا کُنتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْکِتَابِ ..." که ترجمه می‌شود: "ای اهل کتاب، پیامبر ما به سوی شما آمده است که بسیاری از چیزهایی از کتاب را که پوشیده می‌داشتید برای شما آشکار می‌کند"

4.      آیه ۲۴۲ سوره بقره^[۲۲]می‌فرماید: "کَذَٰلِکَ یُبَیِّنُ اللَّـهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ" که ترجمه می‌شود: بدین گونه، خداوند آیات خود را برای شما آشکار می‌کند، باشد که بیندیشید. در این آیه فعل آشکارسازی مستقیماً توسط متن قرآن انجام می‌شود و شامل عملی از پیامبر نمی‌شود.

دلیل ششم بر رد
اگر منظور قسمتی از قرآن باشد.
خدا در دومین آیه ای که شاید از قصد که کمتر آن را میخوانید ( و هو اعم بمن هو اهدی سبیلا – امیدوارم از قصد نباشد زیرا  از مصادیق یومن ببعض و یکفر ببعض در قرآن خواهید شد)  میگوید
وَمَا أَنزَلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ إِلاَّ لِتُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِی اخْتَلَفُواْ فِیهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ ﴿64﴾ نحل
مفاهیم قرآن را سه بخش کرده 1- الذی اختلفوا فیه 2- هدی 3- رحمه 
در حالی که منظور شما  از تبین، نامفهوم بودن، ناقص بودن ، گنگ بودن واز این دست اتهامات به تمامی قرآن است و نه بخشی از آن و خصوصا اصرار دارید که آیات دال قرآن بدون روایت فهمیده نمیشود.
پس وظیفه پیامبر در تُبیّن  ناظر بر یک سوم موارد (منظور یک سوم دقیق حجمی و تعدادی نیست) قرآن دانسته است  پس اگر وظیفه پیامبر شرح جزییات نماز و حج و... از سنّتش (واجبات بر انسان در شریعت تورات و بشارت انجیل) از آیات مقطعات و بطون قرآن که جز قرآن را تشکیل میدهد باشد افاده مطلوب انجام شده  و مفهوم مخالف این سخن آن است که آیات دال در قرآن نیاز به تببین (تفسیر!) را  ندارد.بلکه براساس این سند ، هدایت و رحمت هستند.

علامه محمد صادقی تهرانی ره در پاسخ به نقد استاد بهاء الدین خرمشاهی برخی از این ادله را در مخلوطی آورده و مینوسید:

منتقد محترم می‏گوید: در آیات نحل (44 و 64) وظیفه تبیین (تفسیر) آیات تنها به عهده پیامبر ص گذاشته شده است!

ما از ایشان درباره آیه «بالبیّنات و الزّبر و أنزلنا الیک الذّکر لتبیّن للنّاس ما نزّل الیهم...» (نحل/ 44) سؤال می‏کنیم: اولاً آیا لغت قرآن، خفاء یا نامفهومی دارد؟! لغت قرآنی از نظر دلالتی افضل لغتهاست.

آیا پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم - در تعبیر - از خدا داناتر است؟ جواب مثبت از مؤمن در این جا محال بوده وگرنه کفر است؛ چون تعبیر الهی در قرآن از نظر لفظی، نص و ظاهر مستقر، افضل تعبیرات است.

مثلاً در شب به شخصی نورافکن می‏دهند تا مکانی تاریک را روشن کند آیا او خود، آن جا را روشن می‏کند یا نورافکن روشن گر است؟

پس کاملاً واضح است که «لتبیّن للنّاس» یعنی: پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم بوسیله قرآن روشنگر است نه بی قرآن. وانگهی آیاتی دیگر بیان می‏کند که پیامبر، مبیّن قرآن است تنها با خود قرآن. «فذکّر بالقرآن من یخاف وعید» (ق/ 45) «پس با قرآن هر که را از وعده حتمی عذابم می‏هراسد تذکّر ده».

ناس هم در آیه 44 نحل، یهود و نصاری هستند که در وحی تورات و انجیل اختلاف داشتند و پیامبر گرامی با نصوص قرآنی این مسائل مختلفٌ فیه را تبیین فرمود.

و همچنین در آیه «و ما انزلنا علیک الکتاب اِلاّ لتبیّن لهم الّذی اختلفوا فیه...» (نحل/64)، (هم) یهود و نصاری هستند که قبلاً احوالشان ذکر شده است. بنابراین (لتبیّن لهم) یعنی آنچه را یهود و نصاری در آن اختلاف می‏کردند، پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم به وسیله قرآن تبیین می‏کند.

پس اینان دو دسته‏اند: یک دسته یهود و نصاری که در مسائل وحیانی اختلاف داشتند؛ و دسته دیگر مؤمنان که قرآن هدایت مستقیم برای مؤمنان است. «و هدیً و رحمةً لقوم یؤمنون» (نحل / 64)

بنابراین قرآن دو تبیین دارد: یک تبیین برای یهود و نصاری که اختلافاتشان برطرف شود؛ و یک تبیین برای مسلمانها که تبیین وحیانی در بلیغ ترین و فصیح ترین الفاظ است و پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم و ائمه بزرگوار علیهم‏السلام قرآن را با خود قرآن تبیین می‏کنند.

 نتیجه :
چندین آیه که از مرز 10 آیه فراتر نمیرود همواره مورد استناد روایت زدگان فرقه های اسلامی در مواجهه با قرآنیون است و در مقابل این آیات ، آیات محکمات بسیار زیادی در قرآن موجود است که آن را ابلغ بلاغات و اقطع دلالات و احسن الحدیث و ... معرفی کرده است و متاسفانه در ارتباط تشابهی  این آیات که باید به محکماتشان ارجاع داده شوند تا فهم دقیق و مطابق واقعی از آنان حاصل شود عموم خواص و به تبعشان عوام مسلمان چنین نمیکنند وبا رها نکردن پیش فرض های روایی فرقه ای خود امر خدای عظیم که " لا یمسّه الا المطهرون"  است را رعایت نکرده و با تحمیلات مخالف منطق سلیم و ادب عربی قرآنی خود در چنگ زدن به این آیات ، آنها را مستمسکی قرار داده اند تا توجیهی باشد برای اینکه روایات را هم عرض قرآن  یا چه بدتر مبدّل (مخصص ، مقیّد ، ناسخ) آیات دال قرآن معرفی کنند وبه جنگ کلام الله روند.

التماس تفکر
اتَّبِعُوا مَن لاَّ یَسْأَلُکُمْ أَجْرًا وَهُم مُّهْتَدُونَ

هر چه میخواهد دل تنگت بگو هیچ نظری را پاک نخواهم کرد
 پس  هرگونه نظر علمی و حتی توهین و و تحقیر و فحش وناسزا آزاد است